بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی درواقع بیمه خویش‌فرما برای کسانی است که در حرفه یا شغلی کارگاهی مشغول به‌کار هستند و می‌خواهند خودشان را بیمه کنند. فرقی هم نمی‌کند که کارگر دارند یا به‌تنهایی کار می‌کنند. ثبت‌نام بیمه مشاغل آزاد نیاز به مجوز استناد اشتغال صادره از سوی مراکز ذیصلاح یا به تشخیص هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی دارد. همچنین اگر کارفرما هستید و می‌خواهید خودتان و کارگران‌تان را بیمه مشاغل آزاد بکند، نباید به‌عنوان کارفرما مشمول مقررات بیمه‌ای تامین‌اجتماعی باشید.
تمام کسانی که تحت پوشش هیچ بیمه پایه‌ای (تامین‌اجتماعی، خدمات درمانی، بیمه سلامت) قرار ندارند و در ارگان، سازمان و شرکت خاصی استخدام نشده‌اند و حق بیمه برایشان واریز نمی‌شود، می‌توانند از بیمه اختیاری استفاده کنند. اگر حتی تا همین ماه پیش برایتان بیمه رد می‌شد و حالا دیگر بیمه ندارید، باز هم می‌توانید خودتان را بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد بکنید.
این بیمه اختیاری تقریبا همه مزایا و امکانات بازنشستگی و درمانی را دارد. اما سطح پوشش بیمه‌نامه شما به مبلغ حق بیمه‌ای که پرداخت می‌کنید، بستگی دارد. البته بیمه اختیاری شامل بیمه بیکاری نمی‌شود و مستمری بیکاری و دریافت مقرری به فرد تعلق نمی‌گیرد.
تقریبا بیشترین استفاده‌کنندگان از بیمه اختیاری و مشاغل آزاد زنان خانه‌دار و صاحبان کسب‌وکارهای خانگی و شخصی هستند.
